Công nghiệp điện ảnh: Cần những tác phẩm “ăn khách” và tử tế

Tiếp nối chuỗi hoạt động trong khuôn khổ LHP Việt Nam lần thứ XXIII, sáng 23.11 tại TP. Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) đã diễn ra hội thảo “Một số vấn đề trọng tâm trong xây dựng công nghiệp điện ảnh Việt Nam”. Dự hội thảo có ông Phạm S, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng.

Hội thảo thu hút sự tham gia của đông đảo các nhà quản lý, giới nghề và nghệ sĩ điện ảnh

Chủ trì hội thảo có Cục trưởng Cục Điện ảnh, Trưởng BTC LHP Việt Nam XXIII Vi Kiến Thành; Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam Đỗ Lệnh Hùng Tú; Phó Giám đốc Sở VHTTDL Trần Thanh Hoài. Dự hội thảo có đại diện Hội đồng lý luận phê bình văn học nghệ thuật Trung ương, Vụ Văn hóa, Văn nghệ Ban Tuyên giáo Trung ương; lãnh đạo các Cục, Vụ, đơn vị chức năng thuộc Bộ VHTTDL; lãnh đạo Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam, các Hội chuyên ngành; lãnh đạo các Sở VHTTDL, Sở VHTT; các nghệ sĩ điện ảnh, chuyên gia, các nhà hoạt động điện ảnh, nhà sản xuất phim, phát hành, phổ biến phim…

Vị thế của điện ảnh Việt Nam từ công nghiệp điện ảnh

Phát biểu khai mạc, Cục trưởng Cục Điện ảnh Vi Kiến Thành nhấn mạnh, một trong những mục tiêu quan trọng trong “Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” và Luật Điện ảnh năm 2022 là phát triển điện ảnh vừa là ngành nghệ thuật, vừa là ngành kinh tế. Đặc biệt, từng bước xây dựng điện ảnh Việt Nam trở thành ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thu hút khách du lịch và tạo vị thế của điện ảnh Việt Nam trong khu vực và quốc tế.

Cục trưởng Cục Điện ảnh Vi Kiến Thành phát biểu khai mạc Hội thảo

“Để đạt mục tiêu trên cần có sự chung tay, nỗ lực của các nhà hoạt động điện ảnh, nhà đầu tư, các doanh nghiệp, cơ quan quản lý ngành, sự phối hợp chặt chẽ của các ngành lĩnh vực khác như tài chính, du lịch, khoa học công nghệ và thông tin truyền thông, cùng vai trò không kém phần quan trọng của công chúng khán giả”, Cục trưởng Vi Kiến Thành nhấn mạnh.

Hội thảo “Một số vấn đề trọng tâm trong xây dựng công nghiệp điện ảnh Việt Nam” nhằm tạo một diễn đàn để các nghệ sĩ điện ảnh, nhà sản xuất, nhà quản lý, người làm chính sách, các doanh nghiệp, các chuyên gia thuộc lĩnh vực công nghệ điện ảnh, truyền thông, tài chính… cùng chia sẻ thông tin, bàn thảo, nhận định, đánh giá, đóng góp ý kiến, kinh nghiệm nhằm xây dựng và phát triển công nghiệp điện ảnh trong những năm tới.

Theo ông Vi Kiến Thành, công nghiệp điện ảnh là ngành kinh tế sáng tạo thông qua tài năng nghệ thuật, sức sáng tạo của các nghệ sĩ, và ứng dụng công nghệ hiện đại để tạo nên sản phẩm hàng hóa đặc biệt là những bộ phim lôi cuốn, đến với người xem bằng nhiều hình thức phổ biến hiện đại, phù hợp với thời đại công nghệ 4.0 và tính toàn cầu hóa của nghệ thuật điện ảnh. Cùng đó, các tác phẩm điện ảnh của chúng ta vừa đạt hiệu quả kinh tế, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc, có tác động tích cực đến đời sống xã hội. Sức sáng tạo độc đáo, nhân văn, hướng thiện của các nghệ sĩ điện ảnh trong mỗi tác phẩm điện ảnh đóng vai trò quan trọng để thu hút công chúng khán giả và khẳng định vị trí của điện ảnh Việt Nam trong hội nhập quốc tế.

Chương trình Hội thảo gồm các tham luận, trao đổi xoay quanh một số nội dung như chính sách của Nhà nước trong hoạt động sản xuất, phát hành, phổ biến phim, hoạt động sản xuất phim trong cơ chế thị trường, việc huy động các nguồn vốn cho điện ảnh, công tác lý luận phê bình điện ảnh gắn kết với công tác khán giả; hoạt động gắn kết giữa điện ảnh- du lịch, hợp tác quốc tế… Bên cạnh đó, các vấn đề về công nghệ,  trường quay, các kiến nghị, đề xuất được trao đổi nhằm gợi mở, xây dựng, thúc đẩy sự phát triển công nghiệp điện ảnh Việt Nam trong những năm tiếp theo.

Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Lâm Đồng Trần Thanh Hoài chia sẻ: “Lâm Đồng luôn khẳng định điện ảnh là yếu tố quan trọng góp phần thúc đẩy ngành du lịch phát triển. Về định hướng phát triển điện ảnh trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục phát huy thế mạnh về di sản văn hóa, cảnh quan thiên nhiên, văn hóa, con người; tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư đến Lâm Đồng – Đà Lạt xây dựng các phim trường lớn; ưu đãi các nhà làm phim đến ghi hình, lấy bối cảnh và mong rằng các đoàn làm phim, các cơ quan phim ảnh chọn Đà Lạt – Lâm Đồng làm nơi tổ chức các hoạt động, sự kiện, LHP trong nước cũng như quốc tế…”.

Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Lâm Đồng Trần Thanh Hoài phát biểu tại Hội thảo

Ông Trần Thanh Hoài “khoe”, đã có tới 130 đoàn phim đã đến Đà Lạt trong năm 2022. Người Đà Lạt vốn yêu điện ảnh, yêu thích những bộ phim giàu giá trị nhân văn, đặc biệt là những bộ phim có bối cảnh quay tại xứ sở mà họ đang sống. “Mỗi khi có đoàn làm phim đến thực hiện các cảnh quay, người Đà Lạt hồn nhiên đến nỗi cấm đường cho các đoàn phim. Lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng luôn xác định Đà Lạt là một phim trường tự nhiên lớn và chúng tôi cũng luôn mong muốn sẽ tiếp tục được đón tiếp các đoàn phim, các nhà sáng tạo, đầu tư đến Đà Lạt, Lâm Đồng. Mong rằng phim trường này sẽ tiếp tục là điểm hẹn, cầu nối với các bộ phim điện ảnh giàu sáng tạo…”, Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Lâm Đồng chia sẻ.

Từ hành lang pháp lý vào thực tiễn

Từ góc nhìn về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực điện ảnh, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế Trần Hải Vân nhấn mạnh các kiến nghị tăng cường sự hiện diện của điện ảnh Việt Nam ra thế giới. Bà Vân cho biết, hằng năm, Nhà nước đều dành kinh phí để điện ảnh Việt Nam tham dự các LHP quốc tế có uy tín như LHP Tokyo, LHP Busan, Chợ phim Hongkong… Từ năm 2010 đến nay, điện ảnh Việt Nam đã tham gia 148 LHP quốc tế với 330 lượt đầu phim.  Điện ảnh Việt Nam cũng gửi phim tham dự các LHP, Giải thưởng phim danh tiếng như Oscar, LHP Cannes, LHP Berlin, LHP Thượng Hải…

Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế Trần Hải Vân phát biểu tại Hội thảo

Nhiều dấu ấn của điện ảnh Việt Nam trong thời gian qua tại các LHP quốc tế, gần đây có Những đứa trẻ trong sương  của đạo diễn Hà Lệ Diễm được trao giải Đạo diễn xuất sắc nhất và giải Đặc biệt của BGK cho phim đầu tay tại LHP tài liệu quốc tế Amsterdam; phim Tro tàn rực rỡ của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên nhận giải thưởng lớn nhất tại LHP 3 châu lục (Pháp)… Gần đây nhất, tại LHP Cannes 2023, điện ảnh Việt Nam đã để lại dấu ấn đặc biệt với bộ phim Bên trong vỏ kén vàng của Phạm Thiên Ân được trao giải Camera Vàng, đạo diễn gốc Việt Trần Anh Hùng đạt giải Đạo diễn xuất sắc nhất cùng bộ phim The Pot-Au-Feu.

Với mục đích quảng bá mạnh mẽ điện ảnh Việt Nam ra nước ngoài, bên cạnh việc tham gia các LHP, Giải thưởng phim quốc tế, Bộ VHTTDL còn tổ chức các chương trình tuần phim, ngày phim Việt Nam tại nước ngoài.

Các đại biểu tham dự Hội thảo

Về các hoạt động hợp tác làm phim, cung cấp dịch vụ sản xuất phim, Phó Cục trưởng Trần Hải Vân nhắc lại những bộ phim nước ngoài được quay tại Việt Nam và gây tiếng vang trên thế giới như: Đông Dương, Điện Biên Phủ, Người tình, Người Mỹ trầm lặng… Năm 2017, bộ phim Đảo đầu lâu (Kong Skull Island) thực hiện 70% các cảnh quay ở Việt Nam và trở thành bộ phim bom tấn của Hollywood với kinh phí sản xuất và quảng bá lên đến 321 triệu USD. Trong giai đoạn 2015-2020 đã có 179 kịch bản hợp tác, liên doanh sản xuất, cung cấp dịch vụ sản xuất phim cho tổ chức, cá nhân nước ngoài được thực hiện tại Việt Nam.

“Thời gian gần đây, một số phim của điện ảnh Việt Nam không chỉ gây ấn tượng ở phòng vé trong nước mà còn tạo kỳ tích vượt qua những tiêu chí khắt khe của thị trường phim nước ngoài để có mặt tại các rạp chiếu phim ở nhiều quốc gia vốn có thị trường điện ảnh lớn mạnh. Phim Bố già của đạo diễn Trấn Thành đã cán mốc doanh thu kỷ lục trên 400 tỉ đồng Việt Nam, tiếp tục chinh phục các phòng vé quốc tế như Mỹ, Singapore, Malaysia và Australia…”, bà Trần Hải Vân nhấn mạnh.

TS. Ngô Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam

TS. Ngô Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam nhấn mạnh, xây dựng công nghiệp điện ảnh cần có sự chung tay từ các cơ quan quản lý, các Hiệp hội, hội chuyên ngành và giới nghệ sĩ, nhà làm phim. “So với các lĩnh vực nghệ thuật khác, ngành điện ảnh có Luật từ sớm, vừa được sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện với Luật Điện ảnh năm 2022, tuy nhiên từ hành lang pháp lý đi vào thực tiễn còn nhiều khoảng cách…”, TS. Ngô Phương Lan nhấn mạnh.

Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam cũng chỉ rõ, Luật Điện ảnh 2022 nhấn mạnh nội dung xây dựng, phát triển điện ảnh là ngành công nghiệp, gắn với thị trường và hoạt động sản xuất. Thế nhưng đi vào từng mắt xích trong hành lang pháp lý này, chúng ta thấy luật đi vào thực tế còn rất khó khăn, ví dụ trong các vấn đề về ưu đãi chính sách, thuế… để thu hút các đoàn phim. “Phim sử dụng ngân sách Nhà nước ngoài mục tiêu làm nhiệm vụ chính trị thì cũng phải đạt mục tiêu đến được với công chúng. Tuy nhiên cho đến nay chúng ta vẫn thấy chỉ có Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh đạt được mục tiêu này. Chúng ta còn gặp nhiều khó khăn trong kinh phí quảng bá cho những bộ phim Nhà nước như nhiều quốc gia trên thế giới hay các hãng phim tư nhân. Bên cạnh những yếu tố này, vấn đề chính cần chú trọng là chất lượng, phim phải đáp ứng nhu cầu, thị hiếu người xem…”, TS. Ngô Phương Lan nhấn mạnh.

Đạo diễn Phi Tiến Sơn nhấn mạnh, nền công nghiệp điện ảnh cần những con người công nghiệp

Đạo diễn Phi Tiến Sơn nhấn mạnh, nền công nghiệp điện ảnh cần những con người công nghiệp, tức là những con người sáng tạo, làm việc. “Con đường phát triển trở thành một nền điện ảnh công nghiệp còn nhiều cái khó. Máy móc phương tiện hiện đại có thể mua được. Nhà xưởng đất đai trường quay hoành tráng có thể được đầu tư, nếu nhà nước coi phát triển điện ảnh là một quốc sách để quảng bá hình ảnh, để phát triển kinh tế văn hóa du lịch. Thế nhưng, không có con người công nghiệp thì cũng chẳng làm được. Yếu tố con người luôn đóng vai trò quan trọng, thậm chí là quyết định trong một công việc, một dự án, kế hoạch, và cả một “nền”, như ở đây chúng ta đang nói về nền điện ảnh…”, đạo diễn Phi Tiến Sơn nói.

Đạo diễn Đào, phở và piano cũng tâm tư, một nền điện ảnh lớn cần phải có tác phẩm lớn, có giá trị nhân văn, giá trị nghệ thuật, giá trị tư tưởng. Làm phim có tính giải trí cao, thu hút được nhiều khán giả, doanh thu cao là rất khó và cần thiết để tái đầu tư, để nuôi đội ngũ. Nhưng giấc mơ của các nhà làm phim, của nền công nghiệp điện ảnh không dừng ở đó. Họ muốn không chỉ có sản phẩm điện ảnh ăn khách mà còn có tác phẩm điện ảnh. Chỉ khi đó thế giới mới biết điện ảnh Việt Nam.

Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam Đỗ Lệnh Hùng Tú nhấn mạnh, cần bảo vệ chính đáng các nhà làm phim để họ vững tin, sáng tạo và cống hiến

Nhắc đến những “sự cố” mà nhiều tác phẩm điện ảnh gặp phải trong thời gian gần đây, đạo diễn Phi Tiến Sơn cho rằng, muốn phát triển công nghiệp điện ảnh thì trước hết, đội ngũ sáng tạo, các nhà làm phim cần phải được bảo vệ. “Bảo vệ người làm phim chính là bảo vệ khán giả. Bởi nếu người làm phim cứ rụt rè, sợ hãi thì sẽ không thể có phim tử tế, khán giả sẽ thiệt thòi và chúng ta cũng sẽ không có được nền điện ảnh thực sự”, đạo diễn Phi Tiến Sơn bộc bạch.

Đồng quan điểm, Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam Đỗ Lệnh Hùng Tú chia sẻ, điện ảnh Việt Nam hiện nay không chỉ cần theo đuổi những bộ phim “đắt khách” mà còn đang rất cần vai trò của lý luận phê bình nhằm dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội theo hướng tích cực. Từ đó bảo vệ chính đáng các nhà làm phim để họ vững tin, sáng tạo và cống hiến. “Không ít người chưa hề xem tác phẩm nhưng vẫn tham gia “ném đá” đối với nhiều tác phẩm điện ảnh. Có không ít biểu hiện tiêu cực, đáng buồn và không đơn giản để giải quyết. Một tác phẩm điện ảnh được đầu tư kỹ càng, công phu nhưng khi vừa ra rạp đã bị ném đá sẽ mang đến những cái “bại” cho nghệ sĩ và nhà sản xuất, “bại” về doanh thu, “bại” về danh tiếng, nhiều sự thóa mạ cá nhân nghệ sĩ khiến họ buộc phải chấp nhận, nhưng chắc chắn có không ít tổn thương và cả sự chùn bước. Như vậy, xây dựng công nghiệp ảnh sẽ vẫn còn có rất nhiều cái khó…”, ông Đỗ Lệnh Hùng Tú nói.

Theo Báo Văn hóa